Je borstkas in beweging

De borstkas wordt qua taal in vele talen voorgesteld als kooi, kast of mand: iets met een vaste vorm en wat vooral dient om iets in te doen, in dit geval longen en hart. Het heeft dus vooral een beschermende functie. Daarnaast geeft het de vorm aan onze romp. Niets is zo verschillend als de vorm van iemands borstkas. Verder heeft de borstkas in de ademhaling een bewegende functie: wijder worden in de inademing en weer terugveren in de uitademing.

De borstkas geeft vorm aan je romp.

Dat de borstkas een totaal geïntegreerd deel is in onze bewegingen en zo in feite in elke beweging een aandeel zou kunnen hebben, is veel minder bekend. Dat is echt eigen aan de Feldenkrais Methode. Eigenlijk wordt bij elke feldenkraisbeweging een vraag gesteld aan de borstkas om deel te nemen in de beweging. Zoals als je trekt aan 1 punt van een zijden sjaaltje eigenlijk elke vezel ervan langzaam in beweging wordt gebracht.

De borstkas als bewegend element

Voor mij is de borstkas dan ook als het klaverblad in een wegennet wat maakt dat er voldoende verkeersdoorstroming is. Bij stagnatie blokkeert het verkeer in alle richtingen. En zo is het ook bij beweging. Een starre en weinig beweeglijke borstkas laat de beweging stokken in alle aangrenzende gewrichten met nek-, schouder- en/of rugklachten als gevolg. Zelfs knieklachten kunnen veroorzaakt worden door onvoldoende meedoen van de ribben in bijvoorbeeld het lopen.

Wat zo sterk is aan de typische eigenschappen van feldenkraisbewegingen is dat je niet bewust je borstkas hoeft te vragen om mee te bewegen. Het is geen bewuste bewegingsinzet. Het is juist het loslaten van alle vasthoudende, fixerende spieren in de romp die de beweeglijkheid van de borstkas helpt vergroten. Bewegen zou hij vanzelf doen als hij niet werd tegengehouden door onze bewegingsgewoonten. En zo’n gewoonte wordt deels ondersteund vanuit hoe we denken over de borstkas. Als hij in ons idee vooral een steunende, beschermende functie heeft is het belangrijk om hem ook stevig en star te laten zijn om die bescherming goed uit voeren. Dus hoe we denken helpt de verandering. Dus loslaten van de gedachte aan de borstkas als kas of kast helpt al meteen. Ook beweeglijk kan hij nog steeds die beschermende functie houden. Maar dan moet je wel eerst geloven of begrijpen dat hij in beweging een rol speelt.

Houdingsgewoontes die verstarren

Bewegen van de borstkas wordt ook tegengehouden door onze houdingsgewoontes en gedachtes over hoe we ‘rechtop’ zouden moeten zijn. Daar heb ik in eerdere blog over geschreven. Het eerste gaat over waarom houding eigenlijk een gespreksonderwerp is en vraagt je na te denken wat jij eigenlijk onder houding verstaat en wat voor jou een ‘goede’ houding is. Vervolgens heb ik in 2 blogs mijn ideeën over houding verteld: Vijf fabels over onze houding, deel 1 en deel 2. Daarin kun je kijken of jouw idee over houding bij de 5 fabels staat.

Diagonalen ervaren

Weer terug naar de borstkas en naar het voorbeeld van de zijden sjaal: als je aan 1 hoekpunt trekt vervormd de sjaal van vierkant naar ruitvorm-achtig, 1 diagonaal wordt langer, tegelijk wordt de andere korter. Als je dat niet meteen voor je ziet, probeer het dan maar eens uit. Het kan ook met een theedoek, hoewel die wel iets stugger is.
Ditzelfde gebeurt in feite in het lopen als je steeds je gewicht verplaatst van de ene voet naar de andere. Steeds verandert dan je romp en dus verandert ook de vorm van je borstkas in een diagonale richting. De afstand tussen rechterheupgewricht en linkerschouder is de ene diagonaal, de afstand tussen de linkerheupgewricht en de rechterschouder de andere (zie afbeelding). Natuurlijk is je lijf niet plat zoals die sjaal, maar je kunt het voelen aan de voorkant over je buik of aan de achterkant over je rug. De beide lijnen kruisen elkaar. Bij elke stap wordt de ene diagonaal langer en de andere korter. Als je nog beter leert voelen kun je het vanbinnen voelen in de verbinding vanbinnen tussen schouder- en ongelijknamige heupgewricht. Je kunt dan voelen dat aan de kant van het dragende been de andere schouder meer in de richting van boven die heup komt.

Voor deze diagonale beweeglijkheid heb je een beweeglijke borstkas nodig. Hoe beweeglijker je borstkas, hoe lichter je in feite loopt en eigenlijk alle bewegingen worden erdoor vergemakkelijkt. In elke feldenkraisles wordt die beweeglijkheid uitgenodigd en in elke les ervaar je dat je die beweeglijkheid meer toe kunt laten. En het mooie van Moshe Feldenkrais’ lessen is dat deze bewegingen je bewegingsdynamiek vrijwel vanzelf verbeteren als de beweeglijkheid van de borstkas groter wordt.